Mε αφορμή το θάνατο του Αθ.Διάκου, μερικές σκόρπιες σκέψεις...

Πολλοί, ορμώμενοι από τον ανασκολοπισμό του Αθ.Διάκου, χαρακτηρίζουν ακόμη και σήμερα τους Τούρκους ως βαρβάρους. Ο ανιστόρητος και καθαρά ρατσιστικός χαρακτήρας των παραπάνω είναι κάτι παραπάνω από προφανής. Αν η λογική της "φυλετικής" συλλογικής ευθύνης (βάσει της οποίας ένας ολόκληρος πληθυσμός ευθύνεται για τη συμπεριφορά συγκεκριμένων ανθρώπων που τυχαίνει να έχουν την ίδια θρησκεία, γλώσσα ή εθνική καταγωγή) συνιστά την πεμπτουσία του ρατσισμού, η μηχανική αναγωγή γεγονότων ενός μακρινού παρελθόντος στο σήμερα αποτελεί τη βάση για την άρνηση της ιστορικής γνώσης. Η απόδοση ευθυνών στους σημερινούς Τούρκους (ή σε όποιον άλλο λαό) για βαρβαρότητες που διαπράχθηκαν πριν από 182 χρόνια, ελάχιστα διαφέρει από τη λογική των αντισημιτικών εκείνων πογκρόμ που έβλεπαν στο πρόσωπο των Εβραίων της Ευρώπης τους ίδιους κι απαράλλαχτους ανθρώπους μ' "αυτούς που σταύρωσαν τον Χριστό".
Όμως, η επίκληση βαρβαροτήτων του παρελθόντος σε βάρος των σημερινών (πραγματικών ή κατά φαντασίαν) απογόνων τους είναι ένα μαχαίρι που εύκολα μπορεί ν' αποδειχθεί δίκοπο.

Κατ' αρχήν, η ίδια η επανάσταση του '21 -όπως κάθε πραγματική επανάσταση, άλλωστε- περιλαμβάνει ουκ ολίγες σελίδες φρικαλεοτήτων που διαπράχθηκαν προς την αντίθετη κατεύθυνση. Εκτός από την πασίγνωστη σφαγή χιλιάδων αμάχων στην Τριπολιτσά, μικρά ολοκαυτώματα των μουσουλμανικών κι εβραϊκών κοινοτήτων σημάδεψαν την απελευθέρωση των περισσότερων αστικών κέντρων της Νότιας Ελλάδας από τους ξεσηκωμένους προγόνους μας. Και μάλιστα με μεθόδους όχι ιδιαίτερα ανθρωπιστικές: το καλοκαίρι του 1821 στο Ναβαρίνο, λ.χ., οι επαναστάτες μάζεψαν τους αιχμάλωτους αμάχους σ' ένα νησάκι και τους άφησαν εκεί να πεθάνουν από την πείνα.

Σύμφωνα με τη μαρτυρία ενός Γερμανού φιλέλληνα που πέρασε από εκεί, μερικούς μήνες αργότερα "φαινόταν τα πτώματα των παιδιών να θηλάζουν τις τελευταίες σταγόνες ζωής από το στήθος της μάνας τους" ("Οι ανώδυνες παρατηρήσεις του γερμανού φιλέλληνα Ντάνενμπεργκ", Αθήνα 1990, εκδ. Καραβία, σ. 53).

Ακόμη πιο άσχημα (κι αδικαιολόγητα, με βάση το σημερινό μας πολιτισμό) ήταν τα πράγματα στο μακρινό Βυζάντιο. Το παλούκωμα των μελλοθανάτων στο Βυζάντιο συνιστούσε έναν εξαιρετικά διαδεδομένο τρόπο τιμωρίας αδικημάτων όπως η στάση, η εσχάτη προδοσία ή η λιποταξία. Λίαν κατατοπιστικά είναι τα σχετικά ιστορικά μυθιστορήματα της Πηνελόπης Δέλτα (π.χ. "Στον καιρό του Βουλγαροκτόνου") ή την "Ιστορία του Ελληνικού Εθνους" του Κων/νου Παπαρρηγόπουλου. Σ' αυτή την τελευταία, ο εθνικός μας ιστορικός περιγράφει, μεταξύ άλλων, τις μαζικές σφαγές αιρετικών (μέσα Θ' αι.) που η εκκλησία μας γιορτάζει πανηγυρικά την Κυριακή της ορθοδοξίας: οι Βυζαντινοί χρονογράφοι της εποχής, διαβάζουμε, "μετά πολλής ψυχρότητος και αδιαφορίας αναφέρουσι την ανασκολόπισιν, την καρατομίαν, τον καταποντισμόν δέκα μυριάδων ανθρώπων" στο όνομα της ορθής πίστης.

Για να παλουκωθείς στο όνομα της μαχόμενης ορθοδοξίας, δεν ήταν άλλωστε απαραίτητο σ' εκείνους τους καιρούς να έχεις υποπέσει σε οποιοδήποτε φταίξιμο. Το αποδεικνύει, αν μη τι άλλο, το τέχνασμα στο οποίο κατέφυγε ο αυτοκράτορας Βασίλειος ο Α', για να σταματήσει τις λιποταξίες στο βυζαντινό ναυτικό: "Κρυφά τη νύχτα παίρνει από τη φυλακή τριάντα Αγαρηνούς [αιχμαλώτους] και τους παραδίδει στον επικεφαλής της προσωπικής του φρουράς, με τη ρητή εντολή ότι, αν κάποιος αποκαλύψει τα σχεδιαζόμενα, θα τιμωρηθεί με πάρα πολύ αυστηρή ποινή. Στη συνέχεια διατάσσει να καούν τα γένια και τα μαλλιά των τριάντα αυτών Αράβων με φωτιά και πίσσα, να αλειφθούν τα πρόσωπά τους με κάπνα, να δεθούν τα πόδια τους σε διπλοκλειδωμένα σίδερα και σε κάποια ώρα της ημέρας να μαστιγωθούν ανελέητα με φραγκέλια στον ιππόδρομο, διότι δήθεν ήσαν λιποτάκτες του ναυτικού". Αμέσως μετά, "τους παίρνει και τους μεταφέρει στη Μεθώνη, για να τους ανασκολοπίσει ως δήθεν δειλούς δραπέτες πολέμων με τέτοιο τρόπο, ώστε ούτε κανείς από τους τοπικούς άρχοντες ούτε ο λαός της κοινότητας αλλά ούτε κι ο ίδιος ο επικεφαλής του στόλου να αντιληφθεί τα τεκταινόμενα. Ολοι, λοιπόν, οι αιχμάλωτοι ανασκολοπίστηκαν. [...] Χάρη στο ευφυές αυτό σχέδιο και με τη θυσία λίγων Αράβων αιχμαλώτων, ο αυτοκράτορας έσωσε το δικό του λαό από την τιμωρία" (Ιωσήφ Γενέσιος "Περί βασιλειών", μετάφραση Π. Νιάβης, Αθήνα 1994, εκδ. Κανάκη, σ. 230-2).

Ας είναι λοπόν πιο προσεκτικοί όσοι χρησιμοποιούν το παράδειγμα του Αθ.Διάκου για να μας πείσουν ακόμη και σήμερα ότι οι Τούρκοι εξακολουθούν να είναι εχθροί μας. Σύμφωνα με τον Φαρούκ Τουντζάι, πολιτικό πρόσφυγα από την Τουρκία που ζει στην Ελλάδα από το 1982, "Δεν φτιάχνεται η ιστορία με τα επίθετα, αλλά με τα ρήματα και τα ουσιαστικά. Σκέφτομαι πως θα ήταν χρήσιμο να είχε κάθε Τούρκος τη δυνατότητα να διαβάσει κάποιο βιβλίο ιστορίας που διδάσκεται στην Ελλάδα. Αν με ρωτούσαν τι πρέπει να γίνει για να μάθουν Ελληνες και Τούρκοι την ιστορία τους, θα τους έλεγα να ετοιμάσουν ένα κοινό βιβλίο. Στα ελληνικά σχολεία να διδάσκεται στην ελληνική γλώσσα και στα τουρκικά στην τουρκική. Γιατί αν υπάρχει κάτι που δεν πρέπει -ή δεν μπορούμε- να το πούμε στη χώρα του άλλου, τότε δεν πρέπει να το πούμε ούτε στον ίδιο μας τον εαυτό. Να μιλήσουμε όλοι για τη σφαγή της Χίου, για παράδειγμα, αλλά να αναζητήσουμε τις αιτίες της στον πόλεμο, την πολιτική ή τα οικονομικά συμφέροντα και όχι στη 'βάρβαρη φύση' των Τούρκων. Ενιωσα προσωπικά πολλές φορές ενοχή, όταν με ρώτησαν γιατί σουβλίσαμε τον Αθανάσιο Διάκο ή γιατί πήραμε την Αγιά Σοφιά. Κι ας μην ευθύνομαι για τίποτε από τα δύο. Το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι, αν περνούσε από το χέρι μου, η Αγιά Σοφιά θα μπορούσε να δέχεται τους χριστιανούς κάθε Χριστούγεννα και Πάσχα και τους μουσουλμάνους στα μπαϊράμια τους. Τον υπόλοιπο καιρό θα μπορούσε να λειτουργεί ως μουσείο".
www.iospress.gr